Da Fadrina Hofmann - Chi nu cugnuoscha il mumaint da schoc scha’l telefonin es dandettamaing davent? Ed il sentimaint surleivgià cur ch’el cumpara darcheu? Il telefonin es dvanta nos cumpogn permanent – e quai ha consequenzas.
„Serrai üna jada giò üna fin d’eivna il natel e tgnai oura la temma da mancantar alch sün What’s App“. Quista frasa n’haja dudi d’incuort ad üna discussiun da podi davart il tema omnipreschaint „digitalisaziun“. E quista frasa es gnüda our da la bocca d’üna persuna dal tuottafat radschunaivla. Schurnalista illa Svizra tudais-cha pro üna gazetta da renom, duonna giuvna attractiva, apparentscha suverana. E lura quinta quista persuna che cumbat ch’ella haja pel mumaint güsta cunter sai svessa. Ch’ella saja dependenta dal telefonin. Ch’ella haja – per controllar l’adöver dal smarthone – installà üna app per masürar quant temp ch’ella passainta cun dovrar il telefonin. Schoccada saja ella statta chi d’eiran in media trais uras e mez al di. „Ed eu n’ha cret ch’eu tocca amo pro quella part da la populaziun chi ha üna relaziun normala cul telefonin“, ha’la exclomà davant il public. Schi’s resguarda cha la norma vain masürada adüna vi da quai cha la majorità da la populaziun fa, lura constatta quai dafatta.
Trais uras e mez be telefonin
Trais uras e mez! In trais uras e mez as poja far roba bainschi bler plü bella co verer sül telefonin. Giovar culs uffants, per exaimpel. Leger ün cudesch interessant. Far üna spassegiada cul chan. Far l’amur. Ir a tschaina culla megldr’amia. Insomma: as recrear, chürar relaziuns, verer da sai svessa. Invezza sun quai trais uras e mez al di cun respuonder telefons, e-mails e messagis, cun surfar aint il internet, cun tscheccar tschient jadas sch’inchün vess forsa scrit alch, cun far fotografias da nügliarias o selfies. Blera glieud consultescha seis account da Facebook sur il telefonin. Ed eir quai para da far dvantar dependent. „Sch’eu survegn daplü da 50 likes per ün da meis posts am sainta importanta, survegna arcugnuschentscha, lessa daplü da quai. Ma apaina cha be pacs o dafatta ningün nu reagischan sün meis cuntegns n’haja dubis invers mias capacitats, am saint miserabla, survegn depressiuns“, ha quintà quista duonna dad apaina 30 ons. Depressiuns pervi da massa pacs likes? Quai chi tuna bod comic es para per blers propi ün problem plü gravant.
Grazia fitg a tut ils sponsurs da LATABLA:
Il telefonin in tualetta
A dudir ils problems da mia collega schurnalista am sainta directamaing moderata a quai chi reguarda l’adöver da meis telefonin. Lapro n’haja eir fingià dudi critica ch’eu dessa tantüna metter d’vart quist s-cherp. D’incuort m’es crodà meis i-phone in tualetta. Il classiker. Eu til vaiva miss in s-charsella davovart e vaiva fat giò las chotschas sainza pensar landervia. Plup, haja fat. Il telefonin d’eira najantà. Adonta ch’eu n’ha miss l’apparat be subit in ün sach plain ris per retrar l’ümidità nun ha l’iphone survivü. Capità es tuot quist eir amo a l’ester. Ün mumaint d’eira propi persa. E che sch’inchün am tschercha? E che sch’eu survegn ün messagi important? Basta, eu n’ha survivü las 24 uras sainza telefonin. E quai sainza ün don perdüraivel, sainza temmas profuondas o mumaints da panica.
Mumaints da pasch
Rivada a chasa n’haja però subit tscherchà meis telefonin vegl – ed uossa m’agita mincha di sur d’ün display s-chür chi nu reagischa subit sün mias pivatellas, sur da fotografias da noscha qualità e sur d’ün akku chi sto gnir chargià sü mincha saira danouvmaing. Ün nouv i-phone nu possa güsta cumprar. L’opziun da laschar davent dal tuot il telefonin n’haja ponderà be ün batterdögl. Sainza telefonin nu gessa plücofacil propi na plü illa vita da minchadi. Ma eu n’ha decis da laschar l’apparat a chasa dürant las vacanzas, da til sbandir adüna da la chadafö dürant ils pasts, ed a partir da las 20h nu sto ningün plü scriver o telefonar a mai. Là penda meis telefonin vegl vi dal cabel da chargiar ed es serrà giò. Uschea n’haja temp per m’occupar dals uffants, per far üna spassegiada cul chan, per leger ün bun cudesch etc. – e quai in tuotta calma.
Text e fotografia: F. Hofmann, Scuol
Prüma publicaziun: Favrer 2018
*In "La columna" descriva Fadrina Hofmann mincha mais quai chi occuppa e movainta ad üna schurnalista e mamma in Engiadina.
Suonda LATABLA!