Da Fadrina Hofmann - L’uman es ün chatschader e ramassader. La cumprouva n’haja a chasa in fuorma da duos uffants chi chattan roba da tour e mütschir. Ün insaj? Voilà
Üna s-charpa da muntogna. Marca Lowa, grondezza 38, model da duonna. Chattà da meis figl (9ons) sül tet da las garaschas chi cunfinan a nos üert.
Ün triangul da panna. Amo intact. Chattà da meis figl sül viadi a chasa davo il trenamaint da ballapè.
Ün bindel d’avertimaint. Our da plastic, alb e blau. Na rodlà insembel inandret. Tut cun sai da meis figl davo scoula. Argumaint: „Quel es super per giovar“.
Üna chadaina da ruina. Chi chi tilla ha chattà ingio nun es dal tuot cler, ma ella d’eira dandettamaing in corridor.
Duos fiers d’chavà da ruina. Annada ca. 1950. Ün fier sarà stat d’ün mül. Chattà aint illa belma cun giovar pro l’aual Clozza. Da chi? Trais jadas as poja ingiavinar.
Ün öglier d’uffant. Brün, cun correctura. Chattà cun rumir sü la chamonna da Battasendas. Tut a chasa da mia figlia (7 ons) perquai cha „forsa savaina dovrar quel ün di“.
Chi chi tschercha chatta, haja nom.
Mo meis uffants gnanca nu tscherchan, els chattan simplamaing. Id es incredibel cun che roba ch’els vegnan a chasa da temp in temp. Mincha chat vain trattà sco ün s-chazi. Chi saja la chadaina da ruina o la singula s-charpa – tuot savaina tenor els garanti dovrar amo ün di. Eu n’ha l’impreschiun cha mincha plunder cha oters büttan davent aposta o perdan sainza lair splacha a la fin finala pro no. E uei sch’eu less liquidar üna o tschella truvaglia, lura daja opposiziun totala.
Grazia fitg a tut ils sponsurs da LATABLA:
S-chazi o plunder?
Cha mia nona ramassaiva blera roba inclegia amo. Ella derivaiva da la generaziun da guerra. Palantschin e schler d’eiran implids per „cas urgiaints“. Mo meis uffants vivan in ün temp da l’abundanza. Els nun han mai pati fom, els han tuot quai ch’els douvran ed amo ün bun pa daplü. E listess. Ramassar para dad esser alch biologic. Quel vizi sarà francà profuondamaing in no. Co as pudessa uschigliö declerar quist desideri dals umans da ramassar adüna daplü possess?
Cumpromiss?
Eu sun ün tip chi selecziunescha jent. Il sistem es simpel: Che dovraina? Che nu dovraina? Il problem es be cha meis uffants han tuot ün’otra oppiniun a reguard ils criteris da roba dovrabla co eu. Per els ha mincha oget ün serv. Els sun eir adüna be gusts scha’l Coop lantschescha darcheu ün’acziun da ramassar marcinas, tacharöls, emojis etc. Eu invezza vez darcheu be il crom chi resta a la fin finala perquai suot.
Dimena stuvaina chattar ün cumpromiss. Ils fiers d’chavagl pon restar sün balcun e portar furtüna a no. La chadaina svanischa uschè svelt co pussibel – voul dir apaina cha’ls uffants nu pensan plü landervia. A la s-charpa da muntogna spetta listessa sort. Il triangul da panna depuonaina in schler, il bindel d’avertimaint eir. Uf.
Eu n’ha fingià il sgrisch da la frasa cha’ls uffants clomaran bainbod darcheu cun gnir da port’aint: „Mamma, eu n’ha chattà alch sul cool“! Mo chi sa, forsa chattna ün di propi amo alch „sul cool“. Co füssa cun üna trua plain marenghins?
Text e fotografia: F. Hofmann, Scuol
*In "La columna" descriva Fadrina Hofmann mincha mais quai chi occuppa e movainta ad üna schurnalista e mamma in Engiadina.
Suonda LATABLA!
-
5 giadas quatter paraids Da Silvana Derungs (DRG) – La lingua rumantscha è ritga. Quai savain nus. Nossa lingua è noss da chasa, uschia in bonmot.…
15 da december 20211674 giadas -
5 giadas sco chaun e giat Da Silvana Derungs (DRG) – La lingua rumantscha è ritga. Quai savain nus. E ch’i dat nundumbraivlas locuziuns e proverbis cun animals, quai…
04 da november 20211768 giadas -
Ursina – ina vusch che connectescha corp ed olma Da Benedetto Vigne - La chantautura sursilvana sesenta a Turitg ans surprenda cun ses segund portatun cumplessiv, l’album «When I Let Go».…
-
5 bels nums dad umens Da Silvana Derungs (DRG) – La lingua rumantscha è ritga. Quai savain nus. E che nums rumantschs èn bels, quai san era…