Da Benedetto Vigne - Ad Astrid Alexandre gartegia cun ses segund album «Umbrivas» ina nova capolavur da la scena rumantscha.

Jau vuless numnar Astrid Alexandre betg simplamain ina chantanta u chantadura, jau preferesch numnar ella ina «artista vocalica». Ina persuna che sa far cun sia vusch dapli che mo «chantar», ina che sa schonglar, capriolar, chaubriclar cun sias cordas vocalicas. Quella qualitad demussa Astrid gist en l’emprim toc da ses nov album «Umbrivas», cumparì l’entschatta da mars, la skizza cun il titel «Lighthouse» (bel da battegiar l’album «Umbrivas» e lura gist cumenzar cun la glisch!). E quest «far traglischant» (Leuchtturm) bogna l’artista en in mar da misterius ecos ambientals, sur ils quals la vusch principala sgulatta aut ed ostinat sco ina vela ent il vent.

Differentas texturas

Ma i na va betg per la pura demonstraziun acrobatica – gia la segunda chanzun, quella «Beautiful Mind» emprestada da l’amia Corin Curschellas, passa si en in vestgì daltut different, ina spassegiada en ponns da popsong atemporal, chantà cun vusch bassa, carmalanta. Ed uschia sa noda l’entir album da textura a textura, da clavazin a calimba, da sintetisader a ghitarra, senza però bandunar la tempra basica da l’autura. Muments africanisants, arias da chanson, escapadas da funk, minimalissems ramurus – gea, perfin in trantertun recurrent da chanzunetta d’uffant udin nus qua. Ed adina puspè interrumpa la musicista il fluss dal toc, per inserir in mument da reflexiun, da cuntradicziun schizunt, applitgond accords diminuids, melodias guerschas. Precis sco quel cuntrast tranter las sumbrivas ed il far traglischant.

Inamurada en chalzers

Quel cuntrapunct stilistic vegn er reflectà sin il nivel dals texts: Il «Lullaby» raquinta – en la strofa rumantscha – davart las solitas charinezzas da la natira che fan ninnar l’uffant, fertant ch’il refrain englais scungira l’uffant da betg crair a las smanatschas dals creschids. Ed en la chanzun titulanta cuntrasteschan ils maletgs dals fugitivs africans cun l’indifferenza dal rest dal mund. Ma i dat er muments ligers, ilarics, il pli tard en la chanzun finala, in’aventura d’amur nunpussaivla fixada sin in pèr chalzers.

Duas ospitanzas colureschan ultra da quai questa segunda ovra d’Astrid Alexandre, per l’ina l’idilla impressiunistica «Zervreila», scritta e chantada dal contrabassist Rees Coray. E lura il duett cun Pascal Gamboni en «Veta», la sonorisaziun d’ina poesia clav da Tresa Rüthers-Seeli: «In siemi sco sch’ei dess aunc melli stads.» Milli stads, milli atmosferas: «Umbrivas» è in album d’ina enorma ritgezza musicala, d’ina raffinezza stilistica e d’in messadi sublim, in album che reflectescha la vista cosmopolitica da l’artista vocalica, sia derivanza rumantscha, belgia e perfin … haitiana.

Text: B. Vigne, Turitg
Fotografia: (c) Mattias Nutt

Astrid Alexandre: Umbrivas (R-Tunes)

Suonda LATABLA!

---

Forsa er insatge per vus:

Da Romana Ganzoni - I d’eira ün sbagl da leger la Neue Zürcher Zeitung avant ün pêr eivnas. Esa necessari cha gazettas seriusas citeschan in detagl l’acta d’achüsa i’l cas da Rupperswil? Ün hom giuven haja – adonta ch’el d’eira para adüna calm e gentil - aschaschinà ün bel di cun crudeltà ed infamia straordinaria a sang fraid quatter umans, üna mamma e seis duos figls, ma eir l’amia dal figl plü vegl. Avant co tagliar sü la gula ha il morder (seis nom nu vain manzunà per til proteger) violà il figl plü giuven e filmà tuot, davo ha’l dat fö la chasa.

Impizzand üna famiglia vaiva’l fingià aint il cheu la prosma, la glista dals mats ch’el vulaiva torturar sexualmaing d’eira pronta, quai til varà quietà e fat ch’el nu perda ne nerva ne controlla, el pudaiva giodair il mumaint. Uossa e’l davant tribunal e duos psichiaters til attesteschan ch’el saja pront per üna terapia e cha quai saja pussibel.

La psicologia as morda aint ill’agena cua

La psicologia ha pers seis compass sco tschertas medias, l’unic compass cha la psicologia para d’avair in quist cas es la psicologia – sainza muond -, ella as morda aint ill’agena cua, cun oters pleds: Ella es autoreferenziala. Ils psichiaters saran gnüts a quella conclusiun, perche cha l’aschaschin ha savü inscenar si’incletta, imitand la normalità sociala ed emoziunala. Quai savaiva el eir far avant ils mordraretschs diabolics, id es sia natüra (voul dir: El s’adatta a mincha situaziun perfettamaing. Adüna).

Per esser precis: ün crimen „diabolic“ daja be amo sco noziun, i’l Vest nun ha’l plü ingün lö, il nosch nun ha metafras, purtrets o concepts collectivs, il muond industrialisà nu craja d’avair dabsögn da quai, main dir il muond digital cun sia orbantün per quai chi nun es realisabel. Ma la natüra umana nu po gnir optimada, ella restarà inexplichabla, per tudais-ch „unergründlich“, chi’m para ün meglder pled.

Mai stat üna victima da mobbing

Ün muond chi ha svödà seis tschêls e cun quai eir seis infierns, üna società sainza Dieu ha ün problem. Psicologs e meidis han surtut l’incumbensa dal teolog (eir dal filosof, dal rest) chi sà alch da quai chi nu’s sà incleger, ma chi exista listess. La psicologia e la medicina sun materialistas, il material as po adüna drizzar, pustüt sch’el ha tschüf svessa bottas, perquai d’eira sgüra ün schoc per l’industria da terapia, cha l’aschaschin da Rupperswil nun es mai stat üna victima da mobbing. L’idea cha victimas fan victimas e cha quai spiega alch e tillas excuolpescha fin ün tschert punct, es fich derasada. I füss temp da darcheu metter i’l center il delict.

Ün butin da las circumstanzas?

Ils tschêls sun vöds, i resta l’eu miserabel dal singul, daplü nu daja, ingüna güstia suprema, be las furmias chi nu vöglian esser la cuolpa, i spereschan chi’s possa cumbatter tuot cun transparenza (gazetta) e terapia (psichiaters), in fuond es tuot relativ. A la fin nu daja ne cuolpa ne penitenza, minchün ha dabun üna schanza, no tuots sajan be butin da las circumstanzas, alch oter füss massa complex. Eir quist aschaschin chi po stübgiar economia in praschun. Es quai l’idea da la resozialisaziun? Cha quist uman nu vain chastià? El vain be isolà dal public. Perche chi nu da plü ingüns puchaders, be amo glieud chi nun ha tschüf la dretta masdina.

Text: R. Ganzoni, Schlarigna 
Fotografia: www.pixabay.com

Suonda LATABLA!

---

Forsa er insatge per vus: